ترکیب ها ی اضافی

انواع اضافه در کلاس دوم دبیرستان به دو دسته ی کلی تقسیم شده است: ۱- اضافه ی تعلّقی ۲- اضافه ی غیر تعلّقی به عنوان مثال ، ((پر پرنده)) یک اضافه ی تعلّقی است به دودلیل:الف- می توان مضاف الیه(یعنی پرنده) را جمع بست و گفت: پر پرندگان ب- می توان جای مضاف و مضاف الیه را عوض کرد و در انتها یک فعل(دارد) افزود اگر معنا داشت اضافه ی تعلقی است.مثال: پرنده پر دارد.= جمله معنا دارد .پس: اضافه ی تعلّقی است.و اگر با هر یک از این  دو دلیل جور درنیامد، اضافه ی غیر تعلّقی است.مثال: روز شنبه (روز=مضاف، شنبه=مضاف الیه) نمی توان گفت :شنبه روز دارد. و نمی توان گفت روز شنبه ها(دقت کنید روزهای شنبه درست است اما روز شنبه ها غلط است.)

 اما،همه ی اضافه ها این نیست. در یک تقسیم بندی دیگر در کتب دانشگاهی ، اضافه ها به هشت نوع تقسیم می شوند که از این هشت نوع ، دونوع آن (اضافه ی تشبیهی و اضافه ی استعاری) برای دانش آموزان متوسطه و کنکوری بسیار مهم است .در این جا به توضیح آن ها به ویژه دو نوع ذکر شده در بالا می پردازیم:۱- اضافه ی ملکی.مثال:مداد کودک،خانه ی کوروش ۲- اضافه ی تخصیصی.مثال:زنگ مدرسه،آب لوله ۳- اضافه ی بیانی.مثال:سکّه ی نقره، پارچه ی کتان ۴- اضافه ی توضیحی.مثال:دریای خزر، کوه الوند،کشور ایران، شهر بردسکن ، روز شنبه ۵- اضافه ی تشبیهی.بین مضاف و مضاف الیه رابطه ی شباهت و همانندی وجود دارد و مضاف و مضاف الیه را به یکدیگر تشبیه می کنند.مثال:بنات نبات،کمند گیسو،قد سرو،سرو قد،لب لعل ۶- اضافه ی استعاری.مضاف در غیر معنای حقیقی خود به کار می رود.مثال: گوش طرب،دست روزگار ۷- اضافه ی اقترانی.مثال: دست ادب،چشم عنایت،زانوی ادب(معلم به چشم عنابت به دانش آموزان می نگرد.)(دست ادب بر سینه نهاد.) ۸- اضافه ی بُنُوّت.(اضافه ی فرزندی)که مضاف، فرزند مضاف الیه است.مثال:ناصرخسرو(ناصر فرزند خسرو است.)رستم زال(رستم فرزند زال است.) عیسی مریم(عیسی، فرزند مریم است.)